Theo BSCKII Phạm Mạnh Thân, chuyên khoa Nhi, Bệnh viện An Việt (Hà Nội), sởi vẫn có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Hiểu rõ về con đường lây truyền, triệu chứng cũng như cách phòng ngừa sẽ giúp bảo vệ bản thân và gia đình khỏi căn bệnh này.
Bệnh sởi lây qua đường nào?
Sởi do virus thuộc họ Paramyxoviridae gây ra, lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp. Khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, virus sẽ theo các giọt dịch nhỏ li ti phát tán vào không khí. Người lành chỉ cần hít phải những giọt dịch này cũng có thể nhiễm bệnh.
Sởi có khả năng lây lan mạnh, đặc biệt trong môi trường đông người như trường học, nhà trẻ, bệnh viện hay khu dân cư đông đúc.
Người mắc bệnh có thể lây virus từ trước khi phát ban vài ngày cho đến khoảng một tuần sau khi ban xuất hiện. Ngoài ra, việc chạm tay vào bề mặt có chứa virus rồi đưa lên mũi, miệng mà chưa rửa sạch cũng có thể làm lây bệnh.
Nếu không có biện pháp phòng ngừa, bệnh sởi rất dễ bùng phát thành dịch, đặc biệt trong các cộng đồng có tỷ lệ tiêm chủng thấp.
Đối với trẻ sơ sinh, kháng thể miễn dịch từ mẹ truyền qua nhau thai có thể giúp bảo vệ trẻ trong khoảng 4-6 tháng đầu đời, thậm chí lên đến 9 tháng trong một số trường hợp. Tuy nhiên, sau khoảng thời gian này, miễn dịch thụ động từ mẹ giảm dần, khiến trẻ có nguy cơ mắc bệnh nếu không được tiêm vaccine đúng lịch.
Đây là lý do các chuyên gia y tế khuyến cáo tiêm phòng sởi cho trẻ từ 9 tháng tuổi để tạo miễn dịch chủ động.
Bác sĩ kiểm tra sức khoẻ cho bệnh nhi. (Ảnh: N.Loan)
Triệu chứng và diễn biến của bệnh sởi
Bệnh sởi thường kéo dài 7 - 10 ngày, với diễn biến qua hai giai đoạn chính.
Ở giai đoạn khởi phát, người bệnh thường có các triệu chứng giống cảm cúm như sốt cao từ 39-40 độ C, ho nhiều, chảy nước mũi, đỏ mắt, tiêu chảy và biếng ăn. Trẻ em có thể quấy khóc, lừ đừ, mệt mỏi. Giai đoạn này kéo dài khoảng 3-5 ngày trước khi phát ban xuất hiện.
Sau đó, bệnh chuyển sang giai đoạn phát ban. Ban sởi thường có dạng nốt tròn hoặc bầu dục, đường kính từ 1-2 mm, mọc theo thứ tự từ sau tai, lan ra mặt, xuống thân mình rồi đến chân. Khi ban xuất hiện, người bệnh có thể vẫn sốt cao và ho.
Ban sẽ nhạt dần sau khoảng một tuần, để lại những vết thâm trên da kéo dài nhiều tuần trước khi biến mất hoàn toàn.
Mặc dù đa số trường hợp sởi có thể tự khỏi, bệnh vẫn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm. Trẻ nhỏ có nguy cơ bị viêm phổi, viêm thanh quản, tiêu chảy kéo dài, viêm tai giữa gây chảy mủ tai và suy dinh dưỡng.
Ở người lớn, biến chứng nghiêm trọng hơn có thể xảy ra như viêm não, viêm cơ tim. Đặc biệt, phụ nữ mang thai mắc sởi có thể gặp các biến chứng nguy hiểm như sảy thai, sinh non hoặc thai nhi bị dị tật.
Cách xử lý khi trẻ bị sởi
Nếu trẻ có dấu hiệu mắc sởi, cha mẹ cần theo dõi sát sao và chăm sóc đúng cách để giúp trẻ hồi phục nhanh chóng, đồng thời tránh biến chứng.
Phần lớn trường hợp có thể điều trị tại nhà bằng cách cho trẻ uống thuốc hạ sốt theo chỉ định, đảm bảo bổ sung đủ nước và dinh dưỡng. Trẻ nên được ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu để tránh mất sức.
Vệ sinh cơ thể cũng rất quan trọng, cha mẹ không nên kiêng nước, kiêng gió quá mức vì điều này có thể khiến trẻ khó hạ sốt và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng da.
Tuy nhiên, nếu trẻ có dấu hiệu thở nhanh, khó thở, sốt cao kéo dài không hạ, co giật hoặc xuất hiện biến chứng như viêm phổi, cha mẹ cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế để được theo dõi và điều trị kịp thời.
