Ông Trump ra tuyên bố "chưa từng thấy trong lịch sử", báo hiệu điều gì?

Động thái này đẩy căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới lên một nấc thang mới, với nguy cơ thuế suất tổng cộng lên tới 104%.

Diễn biến leo thang - từ thuế trả đũa 34% đến lời đe dọa 104%

Ngày 7/4, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đăng tải một tuyên bố gay gắt trên mạng xã hội Truth Social, cảnh báo Trung Quốc về hậu quả nếu không rút lại mức thuế trả đũa 34% mà Bắc Kinh áp đặt lên hàng hóa Mỹ từ ngày 4/4.

Theo ông Trump, nếu Trung Quốc không nhượng bộ trước hạn chót (8/4), Mỹ sẽ áp dụng mức thuế bổ sung 50% đối với hàng hóa Trung Quốc nhập khẩu, có hiệu lực từ ngày 9/4. Ông nhấn mạnh: "Bất kỳ quốc gia nào trả đũa Mỹ bằng cách áp thuế bổ sung ngay lập tức sẽ bị đáp trả với mức thuế cao hơn đáng kể".

Nếu điều này xảy ra, tổng mức thuế mà Mỹ áp lên hàng hóa Trung Quốc sẽ chạm ngưỡng 104%, theo xác nhận từ một quan chức Nhà Trắng trên kênh CNBC.

Đây là phản ứng trực tiếp trước quyết định của Trung Quốc ngày 4/4, khi Bắc Kinh công bố áp mức thuế bổ sung 34% lên toàn bộ hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ, đồng thời hạn chế xuất khẩu một số loại đất hiếm - nguyên liệu quan trọng cho công nghệ cao. Đòn trả đũa này nhằm vào "thuế quan đối ứng" Tổng thống Trump công bố hôm 2/4, trong đó hàng Trung Quốc bị áp mức 54% kể từ 9/4.

Ông Trump cũng tuyên bố chấm dứt mọi cuộc đàm phán với Trung Quốc liên quan đến các cuộc họp mà Bắc Kinh yêu cầu. Đồng thời, lập tức mở các cuộc đàm phán với những quốc gia khác, ám chỉ khả năng tìm kiếm đồng minh hoặc giảm căng thẳng với các đối tác thương mại ngoài Trung Quốc.

Trước đó, Bắc Kinh cho rằng các biện pháp của Mỹ vi phạm quy tắc thương mại quốc tế và gây tổn hại nghiêm trọng đến quyền lợi hợp pháp của Trung Quốc. Trung Quốc dường như chọn cách đối đầu trực diện với Mỹ.

Nếu lời đe dọa của ông Trump được thực thi, 104% sẽ là mức thuế cao chưa từng thấy trong lịch sử thương mại hiện đại giữa hai nước. Với giá trị hàng hóa Trung Quốc nhập vào Mỹ năm 2024 ước tính khoảng 440 tỷ USD, mức thuế này có thể làm tăng chi phí đáng kể cho các doanh nghiệp và người tiêu dùng Mỹ, đồng thời gây áp lực lớn lên chuỗi cung ứng toàn cầu.

Các chuyên gia lo ngại rằng động thái này không chỉ làm tổn thương Trung Quốc mà còn kéo theo hệ lụy kinh tế nghiêm trọng cho chính nước Mỹ, bao gồm nguy cơ lạm phát và suy thoái.

Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung: Nguy cơ lên đỉnh điểm

Cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc không phải là câu chuyện mới. Từ nhiệm kỳ đầu tiên (2017-2021), ông Trump đã khởi xướng chính sách bảo hộ mạnh mẽ, áp hàng loạt thuế quan lên hàng hóa Trung Quốc nhằm giảm thâm hụt thương mại và bảo vệ ngành sản xuất nội địa.

Năm 2018, Mỹ áp thuế lên hơn 250 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc, bắt đầu từ mức 10% và sau đó tăng lên 25% với nhiều mặt hàng. Trung Quốc đáp trả bằng thuế quan lên khoảng 110 tỷ USD hàng hóa Mỹ, tập trung vào nông sản và năng lượng.

Giai đoạn này chứng kiến sự gián đoạn lớn trong thương mại song phương, nhưng hai bên cuối cùng đạt thỏa thuận "Giai đoạn 1" vào năm 2020, trong đó Trung Quốc cam kết mua thêm 200 tỷ USD hàng hóa Mỹ. Tuy nhiên, đại dịch COVID-19 đã khiến cam kết này không được thực hiện đầy đủ.

Sang nhiệm kỳ thứ hai, ông Trump tiếp tục đẩy mạnh chiến lược "nước Mỹ trên hết". Từ tháng 1/2025, ông đã áp hai đợt thuế 10% lên toàn bộ hàng hóa Trung Quốc, với lý do ngăn chặn dòng fentanyl bất hợp pháp từ nước này. Đến ngày 2/4, ông Trump tuyên bố áp thuế 34% lên hàng Trung Quốc, nâng tổng thuế suất trung bình lên hàng hóa Trung Quốc vượt 50%. Đáp lại, Trung Quốc áp thuế 34% từ ngày 4/4, đánh dấu bước leo thang chưa từng có trong cuộc đối đầu thương mại.

Chiến lược của ông Trump dường như không chỉ nhắm vào Trung Quốc mà còn gửi thông điệp cứng rắn đến toàn thế giới. Với "thuế quan đối ứng", ông áp thuế lên hàng chục quốc gia dựa trên công thức coi thâm hụt thương mại là "có hại" và cần bị triệt tiêu. Tuy nhiên, các nhà kinh tế chỉ trích cách tiếp cận này là đơn giản hóa vấn đề, cho rằng thuế quan có thể làm giảm nhập khẩu nhưng không đảm bảo tăng trưởng sản xuất nội địa, đồng thời gây ra lạm phát và tổn thất cho người tiêu dùng Mỹ.

Đối với Trung Quốc, ông Trump kết hợp áp lực tối đa với những lời mời gọi đàm phán bất ngờ, như từng đề xuất cắt giảm thuế nếu Bắc Kinh nhượng bộ về TikTok. Việc áp thuế 34% và hạn chế đất hiếm cho thấy Trung Quốc sẵn sàng "ăn miếng trả miếng", đồng thời tận dụng các đòn bẩy kinh tế khác như kiểm soát nguyên liệu chiến lược.

Khả năng leo thang căng thẳng giữa hai cường quốc này là rất cao. Nếu Mỹ thực thi mức thuế 104%, Trung Quốc có thể đáp trả bằng cách mở rộng hạn chế xuất khẩu đất hiếm, nhắm vào các ngành công nghệ cao của Mỹ, hoặc thậm chí giảm giá đồng Nhân dân tệ để hỗ trợ xuất khẩu.

Về phía Mỹ, ông Trump có thể tiếp tục tăng thuế hoặc áp dụng các biện pháp phi thuế quan như cấm vận công nghệ. Tuy nhiên, cả hai bên đều đối mặt rủi ro: Mỹ có thể rơi vào suy thoái do giá cả tăng vọt, còn Trung Quốc có thể mất thị trường xuất khẩu lớn nhất, ảnh hưởng mục tiêu tăng trưởng kinh tế 5% trong năm 2025.

Cuộc chiến thương mại này không chỉ là cuộc đấu giữa hai nền kinh tế. Ông Trump muốn định hình lại trật tự thương mại toàn cầu theo hướng có lợi cho Mỹ, trong khi Trung Quốc quyết bảo vệ vị thế của mình. Kết cục phụ thuộc vào việc bên nào sẵn sàng nhượng bộ trước, nhưng với những diễn biến hiện tại, điều này còn xa vời.