Lan truyền tin ‘dầu ăn độc hại hơn rượu’, chuyên gia nói gì?

Lan truyền thông tin dầu ăn độc hại hơn rượu, đường...

Trên mạng xã hội đang lan truyền video một người tên Ng. nói: "Loại thực phẩm độc hại hơn cả rượu, đường và mỡ… đang hiện diện trong bữa ăn mỗi gia đình mỗi ngày đó chính là dầu ăn tinh luyện hay dầu ăn thực vật". Người này cho rằng dầu ăn "độc hại" vì "chứa chất béo trans fat, omega-6 dư thừa có thể gây tăng viêm, hexane độc cho hệ thần kinh, gan, thận". Video này hiện đang lan truyền nhanh chóng trên mạng xã hội, khiến nhiều người lo lắng, hoang mang.

Thông tin cho rằng dầu ăn độc hại hơn rượu, đường... là không chính xác.

Liên quan đến thông tin này, TS Nguyễn Hồng Vũ, Chuyên gia Sinh học phân tử khẳng định những thông tin mà người này đưa ra, cho rằng dầu thực vật đang "đầu độc" người tiêu dùng là không khoa học và không chính xác.

Chất béo trans fat là một loại chất béo không bão hoà, có khả năng ảnh hưởng xấu tới sức khỏe nếu tiêu thụ quá nhiều. Tuy nhiên, hầu hết các loại dầu ăn hiện nay không chứa trans fat hoặc chứa rất thấp (gần bằng 0%).

WHO khuyến cáo mức giới hạn sử dụng trans fat là dưới 1% tổng năng lượng hàng ngày (khoảng 2,2 gram với người trưởng thành tiêu thụ 2000 calo/ngày). Với omega 6, đây là một acid béo không bão hòa đa – chất thiết yếu mà cơ thể không tự tổng hợp được. Nó có vai trò trong phát triển tế bào, miễn dịch, chữa lành tổn thương ở giai đoạn đầu (tạo phản ứng viêm), và duy trì sức khỏe của da, tóc, xương.

"Nghiên cứu cho thấy omega-6 nên chiếm khoảng 4-5% tổng năng lượng hằng ngày, tương đương 10g/ngày với người tiêu thụ 2000 calo. Việc nói rằng ăn dầu ăn hàng ngày gây thừa omega-6 là không thực tế, đặc biệt với người châu Á", TS. Vũ khẳng định.

Chất thứ 3 được người lan truyền thông tin trên nhắc tới là hexane - đây là dung môi hữu cơ được sử dụng trong công nghiệp chiết xuất dầu từ các loại hạt như đậu nành, hướng dương, cải... Tuy nhiên, dầu sau khi ép sẽ trải qua các bước lọc, khử mùi, tinh luyện – trong đó hexane được loại bỏ bằng nhiệt (bay hơi). Lượng hexane còn sót lại trong dầu thành phẩm thường rất nhỏ, dưới ngưỡng an toàn theo quy định của Bộ Y tế và các tiêu chuẩn quốc tế (ví dụ như Codex, FAO/WHO).

TS Vũ khuyên người dùng không cần phải quá lo lắng về tin đồn này. Khi tiếp nhận các thông tin trên mạng xã hội, người tiêu dùng cần tỉnh táo, đối chiếu lại với nguồn thông tin khoa học đáng tin cậy để tránh hoang mang, sợ hãi không cần thiết.

Dùng dầu ăn đúng cách để bảo vệ sức khỏe

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên giảng viên Viện Công nghệ Sinh học - Công nghệ Thực phẩm cho biết, dầu và mỡ lợn là những nguyên liệu quen thuộc, giúp món ăn thêm hấp dẫn, thơm ngon. Dầu chứa nhiều axit béo, không cholesterol, giàu vitamin E, K nên dễ hấp thụ hơn. Mỡ lợn giàu vitamin B, D, khoáng chất, giúp cơ thể hấp thụ thêm canxi.

Cả hai đều là những chất béo tốt cho cơ thể và là nguồn cung cấp năng lượng chính, đặc biệt là trẻ nhỏ. Chế độ ăn thiếu chất béo, trẻ có nguy cơ chậm lớn, biếng ăn, còi xương, ốm vặt.

Hiện mọi người chủ yếu ăn dầu, song sản phẩm này dễ bị oxy hóa. Mặt khác, dưới tác dụng của nhiệt độ cao, dầu có thể bị khét, làm thay đổi bản chất. Do đó, bạn nên giảm lượng dầu để chiên rán, thay thế bằng mỡ.

Theo PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, bạn cần cân đối lượng dầu mỡ, nếu bắt buộc phải chiên rán thì nên dùng mỡ. Hạn chế thức ăn nhanh như thịt nguội, xúc xích, thịt xông khói, gà rán.

Bên cạnh đó, các chuyên gia dinh dưỡng cũng khuyến cáo người tiêu dùng cách dùng dầu ăn lành mạnh, không nên chiên rán ở nhiệt độ cao. Khi chiên rán nên để lửa ở mức nhỏ, tốt nhất là chỉ nên dùng trộn salad để giữ được các cầu nối đôi của axit béo không no trong dầu.

Nhiều bà nội trợ hiện vẫn có thói quen dùng lại dầu thừa của lần nấu ăn trước để tiết kiệm mà không lường được hết hậu quả nếu hành động này diễn ra trong thời gian dài. Dầu ăn được đun nóng nhiều lần sẽ khiến các chất béo trung tính bị phân hủy, dẫn đến quá trình oxy hóa axit béo tự do và giải phóng acrolein - chất làm tăng nguy cơ gây ung thư. Đồ ăn được chiên trong dầu chiên đi chiên lại có thể ngấm các chất có hại và dễ dàng đi vào cơ thể.

"Ngoài việc làm mất hương vị thực phẩm, giảm dinh dưỡng, dầu chiên đi chiên lại còn gây mùi cũ, khét. Đặc biệt, dầu thực vật khi nấu ở nhiệt độ cao, chiên nhiều lần thì thành phần hóa học trong chúng sẽ bị biến đổi, thậm chí có thể phân hủy thành chất béo chuyển hóa (trans-fat), aldehyd, fatty acid oxide... Các chất này gây hại sức khỏe tổng thể, trong đó có sức khỏe tim mạch, tiềm ẩn nguy cơ gây ung thư. Tuy nhiên, không thể kết luận "dầu ăn là nguyên nhân gây ung thư" vì bệnh này do nhiều yếu tố kết hợp", PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh nói.

Một thói quen khác cũng phổ biến ở nhiều gia đình là chỉ sử dụng một loại dầu ăn vì sở thích hoặc do niềm tin vào những nội dung mà nhà sản xuất quảng bá. Nhưng không có một loại dầu ăn nào hoàn hảo, ngay cả loại dầu được cho là tốt nhất như dầu ôliu. Các loại dầu có thành phần dinh dưỡng khác nhau sẽ tạo ra những đặc tính riêng, có thể tác động có lợi hoặc không tốt cho sức khỏe.

Theo Viện Dinh dưỡng quốc gia, mỗi gram dầu và mỡ đều cung cấp 9 calo như nhau. Khi ăn kết hợp chất béo thực vật (dầu, vừng lạc) với chất béo động vật (mỡ, bơ) tạo nên sự hỗ trợ, cân đối trong bữa ăn. Bạn không nên chỉ ăn hoàn toàn một loại chất béo nào.