Thông tin được nêu trong dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi) do Bộ Công an chủ trì soạn thảo. Dự thảo giữ nguyên 181 điều, sửa đổi 245 điều, bổ sung 6 điều, bỏ 18 điều.
Pháp nhân thương mại là pháp nhân có mục tiêu chính là tìm kiếm lợi nhuận và lợi nhuận được chia cho các thành viên. Pháp nhân thương mại bao gồm doanh nghiệp và các tổ chức kinh tế khác. Bộ luật Hình sự hiện hành quy định, pháp nhân thương mại phải chịu trách nhiệm hình sự tại 33 tội danh, ở 3 nhóm: xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, môi trường, xâm phạm trật tự công cộng. Trong số này có tội Buôn lậu, Đầu cơ, Trốn thuế, Thao túng thị trường chứng khoán, Tài trợ khủng bố, Rửa tiền...
Ngoài các tội trên, dự thảo Bộ luật Hình sự sửa đổi đề xuất bổ sung 35 tội mà pháp nhân thương mại sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự. Trong đó có các hành vi tham nhũng như: Tham ô tài sản (Điều 353), Nhận hối lộ (Điều 354), Đưa hối lộ (Điều 364), Môi giới hối lộ (Điều 365), Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi (Điều 358) và 7 điều liên quan đến hành vi về ma túy, từ 248 đến 254.
Các hành vi được đề xuất còn lại liên quan mua bán người, làm giả tài liệu trong hồ sơ chào bán, niêm yết chứng khoán, gian lận bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế.
Pháp nhân thương mại đưa nhận môi giới hối lộ có thể bị xử lý hình sự. (Ảnh minh hoạ: Giang Huy).
Điều 75 Bộ luật Hình sự hiện hành quy định, pháp nhân thương mại chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự khi có đủ các điều kiện như: hành vi phạm tội được thực hiện nhân danh pháp nhân thương mại, vì lợi ích của pháp nhân thương mại, có sự chỉ đạo, điều hành hoặc chấp thuận của pháp nhân thương mại hoặc chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.
Cơ quan soạn thảo lý giải việc pháp nhân thương mại chịu trách nhiệm hình sự không loại trừ trách nhiệm hình sự của cá nhân. Nghĩa là việc áp dụng hình phạt với pháp nhân thương mại không đồng nghĩa với việc bỏ qua trách nhiệm hình sự cho cá nhân. Nếu cá nhân thỏa mãn có yếu tố cấu thành tội phạm như quy định trong Bộ luật Hình sự sẽ bị xử lý hình sự. Quy định này cũng không trái với khoản 3 Điều 31 Hiến pháp 2013 về nguyên tắc "không ai bị kết án hai lần vì một tội phạm".
Các hình phạt với pháp nhân thương mại gồm: hình phạt chính (phạt tiền, đình chỉ hoạt động có thời hạn hoặc vĩnh viễn), hình phạt bổ sung (cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định, cấm huy động vốn; phạt tiền khi không áp dụng là hình phạt chính).
Với mỗi tội phạm, pháp nhân thương mại phạm tội chỉ bị áp dụng một hình phạt chính và có thể bị áp dụng một hoặc một số hình phạt bổ sung.
Đề xuất bổ sung 2 tội mà người 14-16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự
Điều 12 Bộ luật Hình sự quy định "người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật này có quy định khác". Luật hiện hành có 28 tội rất nghiêm trọng (khung hình phạt trên 7-15 năm tù) và đặc biệt nghiêm trọng (khung hình phạt 15-20 năm, chung thân hoặc tử hình) mà người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự.
Điển hình như các tội Giết người, Hiếp dâm, Cướp giật tài sản, Mua bán người, Sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy, Đua xe, Tổ chức đua xe trái phép, Khủng bố...
Tại dự thảo Bộ luật Hình sự sửa đổi, Bộ Công an đề xuất thêm hai tội danh mà người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự là Tàng trữ, vận chuyển, mua bán hoặc chiếm đoạt tiền chất dùng vào việc sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 253) và Sản xuất, tàng trữ, vận chuyển hoặc mua bán phương tiện, dụng cụ dùng vào việc sản xuất hoặc sử dụng trái phép chất ma túy (Điều 254).
Tại khoản 1 Điều 253, Bộ Công an đề xuất tăng hình phạt từ 1-6 năm lên 2-7 năm tù; ở mức phạt cao nhất tăng từ 20 năm đến chung thân lên thành phạt tù 20 năm đến 30 năm hoặc tù chung thân.
Ở điều 254, dự thảo cũng đề xuất tăng mức hình phạt tù thấp nhất từ 1 lên 2 năm, mức phạt tiền tăng gấp đôi từ 5-50 triệu đồng lên 10-100 triệu đồng.
Để bảo đảm triển khai thi hành Bộ luật Hình sự (sửa đổi) sau khi được Quốc hội thông qua, Bộ Công an đề xuất cần kinh phí tuyên truyền, phổ biến luật khoảng 3 tỷ đồng. Tiền này chi cho các việc như biên soạn tài liệu, tổ chức hội nghị tập huấn trong cơ quan có chức năng quản lý nhà nước về thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú, phổ biến đến nhân dân.
Về nhân lực, Bộ Công an cho rằng sẽ dùng đội ngũ hiện tại được giao nhiệm vụ hiện nay, không làm tăng tổ chức bộ máy và biên chế hưởng lương từ ngân sách Nhà nước.
