 |
Lốc xoáy bụi là nguyên nhân tạo ra khoảng một nửa lượng bụi lơ lửng trong bầu khí quyển của Sao Hỏa.(Ảnh: NASA/JPL-Caltech) |
Robot di động đã ghi lại cuộc chạm trán hoành tráng vào ngày 25/1 năm nay, vào ngày thứ 1.399 (ngày Sao Hỏa) trong nhiệm vụ của nó. Trong video, một “con quỷ nhỏ”, hầu như không nhìn thấy trong hình ảnh, đi theo sau một cơn lốc xoáy lớn hơn (di chuyển từ trái sang phải), trước khi đến quá gần và bị hút vào cơn lốc xoáy lớn hơn. Xe tự hành này cách chúng khoảng 1 km khi hiện tượng xảy ra.
“Con quỷ lớn hơn” được ước tính có chiều rộng khoảng 65m, trong khi hình nón nhỏ hơn dường như chỉ rộng 5m. Không rõ chúng cao bao nhiêu vì chúng bị cắt ngang bởi trường nhìn của xe tự hành. Tuy nhiên, một “con quỷ bụi’ trước đây được Perseverance quay phim và có chiều rộng gần giống với “con quỷ lớn hơn”, được dự đoán cao khoảng 2km, cao hơn Tòa nhà Empire State của Mỹ khoảng năm lần.
"Các xoáy đối lưu - còn gọi là lốc bụi - có thể khá hung dữ", Mark Lemmon , nhà khoa học nghiên cứu cấp cao của Perseverance tại Viện Khoa học Không gian ở Boulder, Colorado, Mỹ, cho biết trong một tuyên bố của NASA . "Những cơn lốc xoáy nhỏ này lang thang trên bề mặt sao Hỏa, cuốn theo bụi khi chúng di chuyển và làm giảm tầm nhìn ở khu vực lân cận của chúng".
Rất hiếm khi hai cơn lốc bụi va chạm với nhau, nhưng khi điều đó xảy ra, sẽ có hai kết quả có thể xảy ra: "Nếu hai cơn lốc bụi va chạm nhau, chúng có thể xóa sổ lẫn nhau hoặc hợp nhất, cơn lốc mạnh hơn sẽ tiêu diệt cơn lốc yếu hơn", Lemmon cho biết.
Ông nói thêm: "Quỷ bụi trên sao Hỏa chỉ tồn tại khoảng 10 phút".
“Quỷ bụi” sao Hỏa
Lốc bụi được hình thành do luồng không khí ấm bốc lên từ bề mặt hành tinh được mặt trời làm nóng. Khi luồng không khí bốc lên, luồng không khí lạnh hơn sẽ lao xuống để thay thế luồng không khí này, sau đó luồng không khí này được làm nóng và lại bốc lên. Chu kỳ này tạo ra một cột không khí bốc lên bắt đầu quay ngày càng nhanh. Hiện tượng này cũng xảy ra trên Trái Đất, mặc dù kết quả thường ít ấn tượng hơn nhiều.
"Khi luồng không khí đi vào bốc lên thành cột, nó tăng tốc như một vận động viên trượt băng đang xoay tròn đưa cánh tay gần hơn với cơ thể", đại diện của NASA viết trong tuyên bố. "Luồng không khí ùa vào cũng cuốn theo bụi và một cơn lốc bụi được sinh ra".
Khi video mới được quay, Perseverance đã cố tình quan sát đường chân trời để tìm kiếm những “con quỷ” quay tròn nhằm thu thập dữ liệu có thể giúp các nhà nghiên cứu tìm hiểu thêm về hiện tượng này.
Katie Stack Morgan, nhà khoa học dự án của tàu thám hiểm Perseverance tại Phòng thí nghiệm Động cơ Phản lực của NASA ở Pasadena, California, Mỹ, cho biết trong tuyên bố: "Cơn lốc bụi đóng vai trò quan trọng trong các kiểu thời tiết trên sao Hỏa".
Bà cho biết thêm rằng, việc nghiên cứu chúng rất quan trọng vì những hiện tượng này chỉ ra các điều kiện khí quyển, chẳng hạn như hướng gió và tốc độ gió chủ đạo và là nguyên nhân tạo ra khoảng một nửa lượng bụi trong bầu khí quyển Sao Hỏa.
Các tàu thăm dò Viking của NASA đã chụp được những hình ảnh đầu tiên về lốc xoáy bụi trên sao Hỏa vào những năm 1970, khi tàu vũ trụ theo dõi các cấu trúc xoáy này từ không gian . Tuy nhiên, xe tự hành Perseverance đã ghi lại một số video hay nhất về những cơn lốc xoáy nhỏ này vào tháng 7 năm 2021. Xe tự hành này cũng đã ghi lại bản ghi âm đầu tiên về lốc bụi sao Hỏa vào tháng 9 năm 2021.
