Doanh nghiệp ảnh hưởng nặng theo chuỗi cung ứng

Xuất khẩu của Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng nặng. Ảnh: Nguyễn Bằng

Lo tác động dây chuyền tới cả chuỗi cung ứng

Theo giám đốc một doanh nghiệp dệt may lớn ở Hưng Yên, điểm yếu của hai ngành dệt may và da giày chính là tỷ suất lợi nhuận của ngành không cao. Lợi nhuận thu được của dệt may đến chủ yếu từ gia công trong khi 5 năm trở lại đây giá đơn hàng xuất khẩu của các doanh nghiệp trong ngành hầu như không tăng. Đặc biệt như năm 2022 - 2023, doanh nghiệp phải rất chật vật để tồn tại nên nhiều đơn vị phải cắn răng giảm giá đơn hàng tới 50% để nhận việc nhằm giữ chân người lao động. “Khi mức thuế với dệt may vượt trên 25%, hàng hóa Việt Nam sẽ mất lợi thế cạnh tranh hơn so với hàng các nước như Trung Quốc, Ấn Độ, Campuchia, Mexico và đặc biệt là Bangladesh. Khi giá thành bị đẩy lên cao vì thuế, các đơn hàng sẽ chuyển hướng sang các quốc gia khác kéo theo việc doanh nghiệp sẽ phải giảm công suất nhà máy, sa thải công nhân”, vị này chia sẻ. Ông cũng bày tỏ lo ngại về việc ngành sợi, thời trang sẽ không thể đổi mới và phát triển, thậm chí không thể trụ được nếu bị áp thuế tới 46% do bị tác động kép từ việc nhu cầu mua giảm, chi phí đầu vào tăng mạnh, nhưng giá bán lại khó có thể tăng tương ứng.

Mất lợi thế cạnh tranh cũng là mối lo được ông Cao Hữu Hiếu, Tổng giám đốc Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) xác nhận khi chia sẻ về khó khăn của ngành trong năm 2025 và tác động của việc Hoa Kỳ áp thuế. Theo ông Hiếu, dệt may Việt Nam chịu sức ép cạnh tranh rất lớn từ Bangladesh (đối thủ lớn nhất của dệt may Việt Nam), nếu mức thuế với dệt may bị đẩy lên quá cao, doanh nghiệp sẽ dần mất thị trường. Chỉ những doanh nghiệp đi sâu vào thị trường ngách, có những mặt hàng khác biệt, may ra mới trụ được. Tuy nhiên việc chuyển hướng sản xuất, đi vào thị trường ngách không hề dễ. Như trường hợp sợi Phú Bài thuộc tập đoàn, theo ông Hiếu, doanh nghiệp phải mất tới 6 năm nghiên cứu, thử đi thử lại thất bại rất nhiều lần mới ra được sản phẩm cuối cùng, đáp ứng yêu cầu tiêu chuẩn về xanh hoá. Vì vậy, không thể nói chuyển hướng là chuyển hướng được ngay.

Một chuyên gia thương mại cũng khẳng định, không chỉ dệt may, điện tử và ngành đồ gỗ - nội thất sẽ là những lĩnh vực sẽ chứng kiến tác động rất nặng nề trong thời gian tới nếu mức thuế không có sự điều chỉnh. Theo vị này, như với ngành gỗ, Việt Nam hiện là một trong những quốc gia xuất khẩu đồ gỗ lớn nhất vào Hoa Kỳ. Những cái tên đầu ngành gỗ toàn cầu như Wayfair, IKEA… chắc chắn sẽ tìm nhà cung ứng ngoài Việt Nam để thay thế để giá bán vào Hoa Kỳ không bị tăng lên quá cao. Tương tự, với ngành điện tử, những tập đoàn lớn đã chuyển sản xuất khỏi Trung Quốc sang Việt Nam như Apple, Samsung… cũng sẽ phải tính toán lại chiến lược sản xuất của mình khi các linh kiện sản xuất ở Việt Nam bị đánh thuế cao. Tình huống xấu nhất có thể xảy ra là việc công ty công nghệ Mỹ có thể tính đến giảm đầu tư, chuyển nhà máy sang nước khác ở EU, Nhật, Hàn hay ASEAN. Điển hình như với mức giá bán 1 chiếc iPhone hiện khoảng 1.000 USD, nếu bị áp thuế 46% với mặt hàng linh kiện điện tử, giá bán tối thiểu sẽ lên 1.460 USD, tăng 460 USD/chiếc. Như vậy Apple họ sẽ phải xem lại mức thuế 15% ở Ấn Độ hay mức thuế ở Thái Lan để tính toán lại chiến lược của mình. “Đây là mối lo có thật do thuế cao sẽ ảnh hưởng tới nguồn vốn FDI và việc làm. Các hãng khác như Samsung, LG, Intel cũng đối mặt bài toán tương tự. Điều này đã xảy ra với nhiều nước kéo theo tình trạng doanh nghiệp giảm sản lượng, ảnh hưởng đến hàng trăm nghìn lao động và cả chuỗi cung ứng sản xuất. Cùng với đó, khi xuất khẩu giảm mạnh sẽ kéo theo những áp lực liên quan điều hành do tỷ giá USD/VND tăng”, vị này lưu ý.

Doanh nghiệp cần chuyển hướng thị trường.

Tuy nhiên, vị chuyên gia cũng cho rằng, việc Chính phủ nhanh chóng có giải pháp đàm phán đang tạo lòng tin cho các doanh nghiệp lúc này. Nhưng về lâu dài, các doanh nghiệp phải chủ động tìm kiếm các cơ hội làm ăn ngắn hạn và dài hạn, chuyển hướng sang thị trường khác đồng thời phải thúc đẩy nội lực, chuyển đổi số và nâng cao giá trị sản phẩm để tạo lợi thế cạnh tranh. Việc tăng năng suất, đẩy mạnh tự động hóa, phát triển thương hiệu riêng thay vì gia công cho nước ngoài, xây kênh phân phối riêng tại Mỹ và các nước khác và có các giải pháp ứng phó cấp bách sẽ là giải pháp giúp doanh nghiệp trụ vững trước các biến động của thị trường.

“Trong giai đoạn 2 - 4 tuần tới, nếu hàng xuất khẩu sang Mỹ chậm lại vì tác động của việc áp thuế, nhiều nhà máy, xí nghiệp sẽ giảm hoạt động kéo theo giảm nhu cầu sử dụng dầu DO công nghiệp do ngành vận tải chở hàng giảm chuyến. Mức độ tác động sẽ lan chuyền với nhiều doanh nghiệp ở các lĩnh vực bị ảnh hưởng. Và trong giai đoạn 3, từ 1 - 2 tháng sau khi mức thuế được áp dụng, tác động tiếp theo với doanh nghiệp sẽ xảy ra do tỷ giá có thể bị điều chỉnh, ảnh hưởng đến giá nhập khẩu xăng dầu”.

Vị chuyên gia phân tích

Chia sẻ mối lo việc Hoa Kỳ áp thuế toàn diện 10% lên hàng hóa từ nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, đại diện một doanh nghiệp xăng dầu lớn cho biết, nhìn bề ngoài thì ngành xăng dầu không bị tác động trực tiếp đến nguồn cung nhưng phân tích kỹ, việc áp thuế này sẽ tạo ra những ảnh hưởng lớn với thị trường nhiên liệu toàn cầu theo từng giai đoạn. Việc áp thuế sẽ tạo sức ép tâm lý thị trường với giá dầu quốc tế. Thực tế ngay sau khi thông tin đánh thuế được công bố, giá dầu Brent đã giảm về dưới 65 USD/thùng do lo ngại suy thoái kinh tế lan rộng kéo theo giá Platts Singapore giảm theo. Với việc giá thế giới giảm, các doanh nghiệp trong nước cũng phản ứng bằng cách tăng chiết khấu để giảm bớt hàng tồn kho. “Trong giai đoạn 2 - 4 tuần tới, nếu hàng xuất khẩu sang Mỹ chậm lại vì tác động của việc áp thuế, nhiều nhà máy, xí nghiệp sẽ giảm hoạt động kéo theo giảm nhu cầu sử dụng dầu DO công nghiệp do ngành vận tải chở hàng giảm chuyến. Mức độ tác động sẽ lan chuyền với nhiều doanh nghiệp ở các lĩnh vực bị ảnh hưởng. Và trong giai đoạn 3, từ 1 - 2 tháng sau khi mức thuế được áp dụng, tác động tiếp theo với doanh nghiệp sẽ xảy ra do tỷ giá có thể bị điều chỉnh, ảnh hưởng đến giá nhập khẩu xăng dầu”, vị chuyên gia phân tích.

Chuyển hướng sang thị trường ngách

Chia sẻ với PV Tiền Phong, lãnh đạo một doanh nghiệp ngành chế biến - chế tạo ở TPHCM cho biết, ngay sau khi Hoa Kỳ công bố mức áp thuế, các doanh nghiệp trong ngành đã có cuộc thảo luận nhanh với các thành viên trong hiệp hội để thảo luận về tình hình. Theo nhận định, hiện tại, với việc áp thuế chung 46%, nhưng thực tế sẽ có nhiều sản phẩm của các nước, trong đó có Việt Nam, sẽ không phải chịu thuế đối ứng. Điển hình như nhôm, thép, xe hơi, phụ tùng xe hơi đã bị Mỹ áp thuế 25% trước đó và sẽ tiếp tục áp dụng mức này nên mức thuế về bản chất không thay đổi. Thậm chí đây vẫn là tin mừng với doanh nghiệp trong nước gia công thuê dưới dạng linh kiện kim loại thuê do ít bị ảnh hưởng. Còn với sản phẩm cuối cùng, lắp ráp xuất khẩu thì sẽ mất tính cạnh tranh. “Việc bị tăng thuế giai đoạn này cũng là dịp để Chính phủ và các bộ ngành nhìn nhận lại việc xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp FDI tại Việt Nam vì có tới 70% kim ngạch xuất khẩu là thuộc về nhóm doanh nghiệp này và đóng vai trò chính trong ảnh hưởng cán cân thương mại Việt Nam - Hoa Kỳ”, vị này nhận định. Ông cũng cho rằng, dù không bị tác động trực tiếp nhiều so với các ngành nghề khác nhưng ảnh hưởng dây chuyền của chuỗi cung ứng sẽ khiến hoạt động của doanh nghiệp gặp khó khăn hơn trong bối cảnh sản xuất, kinh doanh ngày càng khó chồng khó. Giải pháp lúc này là các doanh nghiệp bắt tay ngay vào phát triển thị trường ngách, tăng năng suất, hạ giá thành sản phẩm….

Theo đại diện Hiệp hội Gỗ và Thủ công Mỹ nghệ Đồng Nai, việc Hoa Kỳ áp thuế đang tạo áp lực rất lớn với ngành. Cùng với dệt may, giày dép, linh kiện điện tử, đồ gỗ cũng là mặt hàng ghi nhận mức xuất siêu đáng kể sang Hoa Kỳ trong những năm qua. Nhằm ứng phó với những diễn biến trên thị trường quốc tế, Thủ tướng đã có Chỉ thị 06 về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm để chủ động thích ứng linh hoạt, kịp thời, hiệu quả. Theo đó, có cả việc điều chỉnh mức thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi MFN (áp dụng đối với hàng hóa đến từ các nước thành viên WTO và phải tuân thủ cam kết WTO của Việt Nam) để đảm bảo đối xử công bằng giữa các đối tác chiến lược toàn diện của Việt Nam.

Hiệp hội Gỗ và Thủ công Mỹ nghệ Đồng Nai cũng cho biết, hiện kim ngạch xuất khẩu của ngành gỗ Việt Nam sang Hoa Kỳ chiếm tới 53,1% tổng kim ngạch xuất khẩu. Việc Hoa Kỳ có khả năng áp thuế 25% với sản phẩm gỗ nhập khẩu vào nước này sẽ khiến các doanh nghiệp Việt ảnh hưởng nặng nề do sản phẩm gỗ từ Việt Nam đang hưởng mức thuế suất 0%. Để ứng phó, tạm thời trước mắt, các doanh nghiệp ngành gỗ Việt cần nâng cao sức cạnh tranh, chủ động thiết kế mẫu mã, tăng cường chuyển đổi số. “Về giải pháp, doanh nghiệp có thể tăng cường sử dụng nguyên liệu gỗ nhập khẩu chất lượng, có giá thành phải chăng từ Hoa Kỳ. Việc hướng tới cung cấp sản phẩm gỗ cho nhà ở, căn hộ, khách sạn, nhà hàng ở Mỹ sẽ giúp doanh nghiệp Việt giảm thiểu tác động từ việc tăng thuế. Doanh nghiệp cũng cần giảm phụ thuộc vào thị trường Hoa Kỳ, tận dụng các ưu đãi thuế quan với các quốc gia mà Việt Nam có FTA. Việc đa dạng hoá thị trường rất cần thiết trong bối cảnh hiện nay”, đại diện Hiệp hội Gỗ và Thủ công Mỹ nghệ Đồng Nai cho hay.