Vệ tinh KH-9 được trưng bày trong Phòng trưng bày không gian của Bảo tàng Quốc gia Lực lượng Không quân Mỹ ở bang Ohio - Ảnh: JIM COPES
Sau 25 năm trôi dạt trong không gian, một vệ tinh thử nghiệm được phóng vào năm 1974 đã được tìm thấy nhờ dữ liệu của Lực lượng Không gian Mỹ.
Vệ tinh xuất hiện sau thời gian dài mất tích
Vệ tinh Khinh khí cầu hiệu chỉnh hồng ngoại (S73-7) được phóng vào ngày 10-4-1974 thông qua Chương trình thử nghiệm không gian của Lực lượng Không quân Mỹ.
Ban đầu vệ tinh này được chứa trong thứ gọi là "The Hexagon System" (tạm dịch: Hệ thống lục giác). Trong đó S73-7 là vệ tinh nhỏ hơn, được phóng từ vệ tinh lớn hơn là KH-9 Hexagon vào trong không gian. S73-7 có chiều rộng khoảng 66cm và bắt đầu đi vào quỹ đạo 800km.
Khi ở trên quỹ đạo, kế hoạch ban đầu là để S73-7 đảm nhiệm vai trò làm mục tiêu hiệu chỉnh cho thiết bị viễn thám. Sau khi thất bại trong quá trình triển khai, vệ tinh này biến mất, tưởng chừng như trở thành một phần của nghĩa địa rác không gian, cho đến khi được phát hiện lại vào tháng 4 vừa qua.
Trong cuộc phỏng vấn với Gizmodo, Jonathan McDowell, nhà vật lý thiên văn từ Trung tâm Vật lý thiên văn Harvard-Smithsonian, chia sẻ rằng ông đã nghiên cứu các kho lưu trữ dữ liệu. McDowell phát hiện trước đó, vệ tinh này đã ra khỏi lưới radar không chỉ một lần mà là hai lần. Lần đầu vào những năm 1970 và lần sau vào những năm 1990.
"Vấn đề là vệ tinh này có thể có tiết diện tiếp xúc với radar rất thấp. Có thể thứ họ đang theo dõi là một bộ phân phối hoặc một mảnh khí cầu không bung ra đúng cách. Vì không phải là kim loại nên vật này không hiển thị rõ trên radar", ông giải thích.
Tìm lại vệ tinh mất tích không hề dễ dàng
Việc biết vị trí và danh tính của từng vật thể trên quỹ đạo không hề dễ dàng, vì hiện tại có hơn 20.000 vật thể. Bằng cách sử dụng radar trên mặt đất cũng như các cảm biến quang học, rác vũ trụ có thể được theo dõi và khi thích hợp sẽ được đưa vào danh mục vệ tinh.
Tuy nhiên, việc xác định chính xác từng vật thể là gì sẽ có nhiều thách thức. Các cảm biến có thể phát hiện một vật thể trên quỹ đạo, nhưng sau đó phải được kết hợp với một vệ tinh trên cùng đường đi.
"Nếu có một bộ dữ liệu quỹ đạo gần đây, và không có quá nhiều vật thể nằm trong cùng quỹ đạo, đó có thể là một sự kết hợp dễ dàng. Nhưng nếu đó là một không gian với rất nhiều vật thể, và bạn đã không nhìn thấy một vật thể trong một thời gian thì việc kết hợp sẽ không dễ", McDowell nói.
Sau khi phóng, các kỹ sư mặt đất biết rõ vệ tinh sẽ hướng tới đâu, và độ cao mà vệ tinh dự kiến sẽ bay tới. Với thông tin này trong nhật ký, họ có thể xem lại tiến trình và so sánh với nơi vệ tinh được báo cáo lần cuối.
Tuy nhiên, nếu có bất kỳ thay đổi nào đối với kế hoạch phóng vệ tinh ban đầu, hoặc nếu một vệ tinh trôi vào quỹ đạo, các kỹ sư sẽ phải làm nhiều việc để tìm lại được nó.
"Nếu không biết chính xác nơi diễn ra đợt phóng vệ tinh, bạn có thể gặp khó khăn trong việc xác định vị trí của nó. Nếu tôi tua ngược lại quỹ đạo của một vật thể, và tua nhanh đến đoạn vật thể đó bị mất, chúng có gặp nhau không? Và điểm chúng gặp nhau có phải là nơi phóng vệ tinh không?", ông đặt vấn đề.
Vì lẽ đó, việc tìm thấy vệ tinh sau 25 năm mất tích được xem là thắng lợi của những người đang cố gắng theo dõi hàng chục ngàn vệ tinh bị mất, cùng các mảnh vụn khác đang đi vào quỹ đạo hành tinh của chúng ta.
Tuy nhiên, khi ngày càng có nhiều vệ tinh bay vào vũ trụ, nhiệm vụ để biết chính xác những gì đang ở trong không gian và các mối đe dọa tiềm tàng sẽ trở nên khó khăn hơn.
