Gan nhiễm mỡ - kẻ giết người thầm lặng

ThS.BS Lưu Thị Minh Diệp, Trung tâm Tiêu hóa Gan mật, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết gan nhiễm mỡ là tình trạng lượng mỡ trong gan tích tụ quá mức (trên 5% trọng lượng gan) gây ảnh hưởng đến chức năng của gan.

Gan nhiễm mỡ đang trở thành một trong những bệnh lý phổ biến, khi lối sống thiếu vận động và chế độ ăn uống không lành mạnh ngày càng gia tăng. Đây là căn bệnh tiềm ẩn nguy cơ nghiêm trọng, có thể dẫn đến ung thư gan ngay từ giai đoạn F1, F2 mà không nhất thiết trải qua giai đoạn xơ gan.

Ngoài ra, bệnh gan nhiễm mỡ làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại tràng gấp 20 lần và có tác động đến các bệnh lý ngoài gan như bệnh tim mạch, bệnh thận mạn, hội chứng ngưng thở khi ngủ,... Tuy nhiên nếu phát hiện sớm và phòng ngừa, có thể đạt được hiệu quả tốt.

Nguyên nhân chính của bệnh này liên quan đến chế độ ăn uống không hợp lý (thực phẩm nhiều đường, chất béo, sử dụng bia rượu), thừa cân, béo phì, và ít vận động. Tuy nhiên, bệnh cũng có thể gặp ở những người gầy, do rối loạn chuyển hóa hoặc do các yếu tố di truyền.

Ban đầu, gan nhiễm mỡ hầu như không có biểu hiện rõ ràng, khiến người bệnh khó nhận biết. Khi tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn, có thể xuất hiện một số triệu chứng như: Mệt mỏi, khó chịu; ngứa da, nổi mày đay, dị ứng; đau hoặc cảm giác tức nặng ở vùng bụng phải; chán ăn, buồn nôn, sụt cân không rõ lý do, đặc biệt là đồ ăn nhiều dầu mỡ. Trong trường hợp nặng, bệnh có thể dẫn đến xơ gan hoặc viêm gan, gây suy giảm chức năng gan nghiêm trọng, biểu hiện: vàng da, chảy máu cam, chảy máu chân răng,...

Gan nhiễm mỡ có thể được chia thành các mức độ khác nhau tùy thuộc vào sự phát triển và mức độ tổn thương của gan. Hiện nay, y học đang tạm chia thành 3 nhóm sau:

Gan nhiễm mỡ mức độ nhẹ (bệnh gan nhiễm mỡ liên quan đến chuyển hóa MASLD): Chỉ có mỡ tích tụ trong gan nhưng không gây viêm hay tổn thương tế bào gan. Mức độ này có thể không gây ra triệu chứng rõ rệt và có thể hồi phục bằng cách thay đổi lối sống và chế độ ăn uống.

Gan nhiễm mỡ độ vừa (Viêm gan nhiễm mỡ liên quan đến chuyển hóa MASH): Mỡ tích tụ nhiều hơn và có thể bắt đầu gây viêm gan. Tuy nhiên, tình trạng này vẫn có thể được kiểm soát bằng cách thay đổi chế độ ăn uống và tập thể dục.

Gan nhiễm mỡ độ nặng: Đây là mức độ nghiêm trọng nhất, khi mỡ tích tụ nhiều và gây viêm gan, dẫn đến xơ gan và có thể phát triển thành ung thư gan. Tình trạng này đòi hỏi phải điều trị tích cực và quản lý định kỳ.

Bác sĩ Diệp cho biết hiện nay có đầy đủ phương tiện để đánh giá tình trạng, mức độ gan nhiễm mỡ. Để chẩn đoán chính xác tình trạng gan nhiễm mỡ, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm và kiểm tra như xét nghiệm máu, siêu âm gan, siêu âm đàn hồi gan, chụp CT, sinh thiết gan...

Về điều trị, ngoài các thuốc kê đơn thì lối sống, chế độ ăn đóng vai trò quan trọng trong điều trị bệnh gan nhiễm mỡ. Ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, thực phẩm chứa chất xơ, hạn chế đường, dầu mỡ và thực phẩm chế biến sẵn.

Tăng cường vận động bằng cách tập thể dục đều đặn, ít nhất 30 phút mỗi ngày. Việc đi bộ, chạy bộ, bơi lội hoặc yoga có thể giúp kiểm soát cân nặng và giảm mỡ trong cơ thể. Đạt và duy trì cân nặng lý tưởng giúp giảm thiểu nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ. Mỗi mức độ giảm cân sẽ cải thiện vấn đề về gan, ví dụ giảm trên 3% sẽ cải thiện độ nhiễm mỡ, giảm 5-7% cải thiện tình trạng viêm gan, giảm hơn 10% mới cải thiện được tình trạng xơ hóa. Mức độ này cũng áp dụng cho cả các trường hợp người gầy mắc gan nhiễm mỡ, tuy nhiên đó là giảm mỡ và tăng cơ.

Người có bệnh lý nền như tiểu đường, huyết áp cao, cần kiểm soát tốt để ngăn ngừa biến chứng gan nhiễm mỡ. Đồng thời, nên kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện bệnh sớm.