Data Talk | The Catalyst (Số 03) với chủ đề: "Câu chuyện tăng vốn & diễn biến giá cổ phiếu" được dẫn chương trình bởi ông Nguyễn Anh Vũ, Giám đốc Khối Đầu tư PVI AM.
Hai khách mời gồm ông Phan Nguyễn Hữu Phương, Giám đốc Chi nhánh Hồ Chí Minh, Công ty Chứng khoán DNSE và bà Hà Thị Thu Hằng, Giám đốc Phân tích Cổ phiếu & Thị trường, Trung tâm Phân tích Công ty Chứng khoán Tiên Phong (TPS).
Khái niệm, mục đích, phương thức tăng vốn
Mở đầu chương trình, bà Hằng đã có phần giải thích rất chi tiết về khái niệm tăng vốn trong doanh nghiệp. Theo bà, đây là quá trình các công ty huy động thêm nguồn lực tài chính để phục vụ cho các mục tiêu phát triển trong tương lai.
Có ba phương thức tăng vốn chính mà doanh nghiệp thường áp dụng. Thứ nhất là phát hành cổ phiếu, có thể cho cổ đông hiện hữu hoặc nhà đầu tư mới. Thứ hai là vay nợ ngắn hạn từ các tổ chức tài chính. Và thứ ba là phát hành trái phiếu có khả năng chuyển đổi thành cổ phiếu sau một thời gian nhất định.
Bà Hằng nhấn mạnh có 4 lý do cốt lõi khiến doanh nghiệp quyết định tăng vốn. Đầu tiên là để mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh, đầu tư vào các dự án mới. Thứ hai là nhằm tăng cường năng lực tài chính, giảm tỷ lệ nợ và nâng cao mức độ an toàn trong hoạt động. Thứ ba là phục vụ cho các hoạt động mua bán, sáp nhập doanh nghiệp (M&A). Cuối cùng là để cải thiện cấu trúc tài chính, nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.
Ông Phương chia sẻ thêm về xu hướng tăng vốn trong những năm gần đây. Trước năm 2022, trái phiếu doanh nghiệp là kênh huy động vốn được ưa chuộng nhất nhờ những ưu điểm về lãi suất và tính linh hoạt.
Tuy nhiên, sau sự cố trái phiếu năm 2022, thị trường này đã bị thu hẹp đáng kể. Các doanh nghiệp buộc phải chuyển hướng sang hai hình thức chính: phát hành cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu và tìm kiếm các đối tác chiến lược để huy động vốn.
Bài học từ phản ứng khác nhau của nhà đầu tư
Ông Phương đưa ra hai ví dụ điển hình để minh họa cho phản ứng khác nhau của nhà đầu tư. Trường hợp Đô thị Kinh Bắc (KBC) phát hành cổ phiếu riêng lẻ với mức giá thấp hơn giá thị trường đã không nhận được sự ủng hộ. Trong khi đó, Hòa Phát lại thành công khi phát hành cổ phiếu cho đối tác chiến lược với mức giá cao, thể hiện sự tin tưởng vào tiềm năng tăng trưởng dài hạn.
Bà Hằng đi sâu vào phân tích mối quan hệ nhân quả giữa hoạt động tăng vốn và biến động giá cổ phiếu thông qua các trường hợp cụ thể. Điển hình là trường hợp của FPT trong giai đoạn 2015-2024.
Tập đoàn công nghệ đã tăng vốn thành công từ 4.000 tỷ lên 14.000 tỷ đồng, đồng thời duy trì được tốc độ tăng trưởng lợi nhuận ổn định. Kết quả là giá cổ phiếu FPT đã có mức tăng trưởng ấn tượng trong suốt giai đoạn này.
Ngược lại, Nhựa An Phát Xanh (AAA) vào năm 2020 lại là ví dụ về việc tăng vốn không hiệu quả. Công ty này tăng vốn đột biến nhưng không duy trì được tỷ suất sinh lời ổn định, dẫn đến tình trạng giá cổ phiếu biến động mạnh và gây thiệt hại cho nhà đầu tư.
Ông Phương đưa ra nhận định về xu hướng tăng vốn trong giai đoạn 2025-2026. Theo ông, sẽ có hai nhóm ngành chính dẫn đầu về nhu cầu tăng vốn.
Nhóm thứ nhất là các ngân hàng thương mại, với nhu cầu tăng vốn để đáp ứng các yêu cầu khắt khe của chuẩn mực Basel III về an toàn vốn.
Nhóm thứ hai là các doanh nghiệp công nghiệp sản xuất có kế hoạch mở rộng quy mô rõ ràng, điển hình như Hòa Phát với các dự án đầu tư nhà máy mới.
Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo về nhóm bất động sản - dù có nhu cầu tăng vốn lớn nhưng thường không nhận được sự ủng hộ từ cộng đồng đầu tư do hiệu quả sử dụng vốn chưa thực sự thuyết phục trong quá khứ.
Bà Hằng đưa ra lời khuyên thiết thực cho các nhà đầu tư khi đánh giá các đợt tăng vốn của doanh nghiệp. Theo bà, cần tập trung vào ba yếu tố then chốt.
Thứ nhất là mục đích sử dụng vốn có thực sự rõ ràng và khả thi hay không. Thứ hai là hiệu quả sử dụng vốn trong quá khứ của doanh nghiệp đó như thế nào.
Và thứ ba là xu hướng thị trường hiện tại có thuận lợi cho việc tăng vốn hay không. Bà nhấn mạnh rằng trong bối cảnh thị trường chứng khoán được dự báo sẽ tiếp tục tăng trưởng ổn định trong giai đoạn 2025-2026, những đợt tăng vốn được chuẩn bị kỹ lưỡng với kế hoạch sử dụng vốn minh bạch sẽ có tỷ lệ thành công cao hơn.
Tuy nhiên, cả hai chuyên gia đều đồng ý rằng nhà đầu tư cần hết sức thận trọng với những trường hợp tăng vốn ồ ạt nhưng thiếu chiến lược phát triển rõ ràng.
Ông Phương lưu ý rằng tăng vốn chỉ thực sự tạo ra giá trị khi đi kèm với kế hoạch tăng trưởng cụ thể và khả thi. Các doanh nghiệp có lịch sử sử dụng vốn hiệu quả, minh bạch trong công bố thông tin thường sẽ nhận được sự ủng hộ từ cộng đồng đầu tư.
Bà Hằng bổ sung thêm rằng trong bối cảnh kinh tế vĩ mô còn nhiều biến động như hiện nay, nhà đầu tư cần theo dõi sát sao diễn biến thị trường để có những quyết định đầu tư phù hợp, đặc biệt là với các cổ phiếu đang trong giai đoạn tăng vốn.
Những rủi ro tiềm tàng
Bàn về yếu tố rủi ro, bà Hằng chia sẻ cần xác định thị trường chung đang ở chu kỳ nào, tăng hay giảm hay đi ngang. Năm 2025-2026 dự kiến có nhiều cơ hội hơn. Trong quá khứ, khi thị trường xấu, việc tăng vốn có thể tạo thêm rủi ro cho nhà đầu tư.
Hiện tại, khi doanh nghiệp tăng vốn, nhà đầu tư cần xác định mục đích tăng vốn làm gì, nếu mở rộng kinh doanh, sản xuất trong dài hạn thì tốt, giúp hạn chế rủi ro. Nhà đầu tư cũng cần đánh giá quá trình sử dụng vốn của đơn vị đó, qua các chỉ số ví dụ như ROE.
Một kinh nghiệm là khi doanh nghiệp tăng vốn hãy nhìn động thái của cổ đông lớn, người nội bộ. Ví dụ công ty muốn tăng vốn nhưng các cổ đông này bán ra cũng là một tín hiệu để xem xét.
Cuối cùng là nhà đầu tư cần lựa chọn thời điểm mua phù hợp để hạn chế rủi ro.
Xu hướng tăng vốn thời gian tới
Thời gian tới, bà Hằng cho rằng sẽ có một số xu hướng chính về việc doanh nghiệp tăng vốn.
Đầu tiên là tăng vốn để củng cố nội lực, mức độ cạnh tranh đồng pha với nền kinh tế, chủ đạo là ngành ngân hàng và chứng khoán.
Thứ hai là gia tăng tiềm lực tài chính, tạo tăng trưởng bền vững, chống suy thoái, với các ngành bất động sản, xây dựng, tập đoàn công nghiệp.
Cuối cùng là tăng vốn để mở rộng thông qua M&A, với các ngành công nghệ, công nghiệp, dầu khí, tiêu dùng, dược, nguyên vật liệu, viễn thông.
Ông Phương đề cập một nhóm ngành ít được thị trường chú ý trong câu chuyên tăng vốn là bất động sản công nghiệp. Các doanh nghiệp này có thặng dư vốn lớn, ít khi huy động vốn từ cổ đông. Đây cũng là số ít ngành có thể thu tiền trước của khách hàng.
Với ngành chứng khoán, trước đây hoạt động tăng vốn là tích cực. Tuy nhiên trong khoảng 2 năm trở lại, tốc độ tăng vốn quá nhanh. Hơn nữa, cạnh tranh trong ngành đang ngày càng lớn. Với bối cảnh như năm nay, hoạt động tăng vốn ngành chứng khoán khả năng thành công, song để đảm bảo ROE là không dễ.
Lời khuyên đến nhà đầu tư
Tựu trung lại câu chuyện tăng vốn, ông Phương đưa lời khuyên đến nhà đầu tư là cần tìm hiểu kỹ mục đích tăng vốn. Nhà đầu tư cần cân đối tài chính để xác định nắm giữ khoản đầu tư này trong bao lâu. Quan trọng là hiệu quả sử dụng vốn cần được đặt lên hàng đầu.
Data Talk là chuỗi tọa đàm Chuyên sâu – Data – Khách quan do WiGroup - Công ty dữ liệu Kinh tế Tài chính và VietnamBiz đồng sản xuất. Nội dung chương trình sẽ tập trung bàn luận về các sự kiện kinh tế từ Vĩ mô đến Ngành, Chính sách dựa trên góc nhìn và Data với sự tham gia của nhiều chuyên gia kinh tế, tài chính và các lĩnh vực liên quan nhằm góp phần đem đến những kiến thức, hiểu biết và góc nhìn sâu sắc cho nhà đầu tư, nhà kinh doanh...
